Axit nitric, với công thức hóa học HNO₃, là một hợp chất vô cơ quan trọng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp. Đây là một axit mạnh, có tính oxy hóa cao và được sử dụng rộng rãi trong sản xuất phân bón, chất nổ, cũng như trong các quy trình tinh chế kim loại.
Trong bài viết này, Hóa Chất Lộc Thiên sẽ đi sâu vào việc tìm hiểu axit nitric là gì, bao gồm công thức cấu tạo của HNO3, đặc tính vật lý và các ứng dụng của nó trong ngành công nghiệp và sản xuất. Chúng ta hãy bắt đầu bằng việc xem xét HNO3 là acid gì, đây là một hợp chất vô cùng quan trọng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp.
Công Thức Hóa Học Của Axit Nitric

Công thức hóa học của HNO3 là HNO₃, gồm ba nguyên tố chính: hydro (H), nitơ (N), và oxi (O). Với công thức cấu tạo của HNO3, phân tử này có liên kết đơn giữa nguyên tử nitơ và nhóm hydroxyl (-OH), cùng hai liên kết đôi giữa nitơ và các nguyên tử oxy còn lại.
- Axit nitric có trọng lượng phân tử 63.01 g/mol và mật độ khoảng 1.51 g/cm³. Đặc biệt, khi hno3 chuyển sang màu vàng là do sự phân hủy tạo thành NO₂ trong quá trình bảo quản lâu dài.
- Phân tử HNO₃ bao gồm một nguyên tử nitơ liên kết với ba nguyên tử oxy và một nhóm hydroxyl (-OH). Cấu trúc này giúp axit nitric có khả năng phân ly hoàn toàn trong nước, tạo ra ion H⁺ và NO₃⁻, khẳng định tính chất của một axit mạnh.
- Ở điều kiện thường, axit nitric là chất lỏng không màu, nhưng khi tiếp xúc với ánh sáng hoặc nhiệt độ cao, nó có thể chuyển sang màu vàng do sự tích tụ của nitrogen dioxide (NO₂). Điểm sôi của HNO₃ là 83°C và điểm đông đặc là -42°C. Nó tan hoàn toàn trong nước, tạo thành dung dịch có tính axit mạnh.
Đặc Tính Vật Lý
Axit nitric (HNO3) là một chất lỏng không màu có mùi hăng mạnh. Dưới tác động của ánh sáng hoặc nhiệt độ cao, hno3 chuyển sang màu vàng do sự hình thành của nitrogen dioxide (NO₂). Dưới đây là một số đặc điểm quan trọng của nitric acid:
- Điểm đông đặc: -42°C
- Điểm sôi: 83°C
- Tính tan: Hòa tan hoàn toàn trong nước, tạo thành dung dịch có tính axit mạnh.
Nhờ tính chất này, axit nitric được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp.
Điều Chế HNO3
Chế biến HNO3 chủ yếu được thực hiện thông qua quy trình Ostwald, một phương pháp công nghiệp hiệu quả để sản xuất axit nitric từ ammonia (NH3). Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình này:
- Oxid hóa Ammonia: Trước tiên, ammonia được trộn với không khí và sau đó được đưa qua một bộ xúc tác (thường là bạch kim hoặc rhodium) ở nhiệt độ cao (khoảng 800-900°C). Tại đây, ammonia phản ứng với oxy từ không khí để tạo thành nitric oxide (NO) và nước.
- Oxid hóa Nitric Oxide thành Nitrogen Dioxide: Nitric oxide sau đó được làm lạnh nhanh chóng và phản ứng với không khí thêm lần nữa để tạo thành nitrogen dioxide (NO2).
- Hấp thụ Nitrogen Dioxide: Nitrogen dioxide sau đó được hòa tan vào nước, qua đó tạo ra axit HNO3. Quá trình này thường diễn ra trong một tháp hấp thụ, nơi NO2 phản ứng với nước để tạo ra axit nitric và nitric oxide.
- Chuyển đổi NO thành NO2: Nitric oxide được phát thải từ tháp hấp thụ có thể được tái oxit hóa thành NO₂ và tái sử dụng trong quá trình.
- Tinh chế Axit Nitric: Cuối cùng, axit nitric được tinh chế bằng cách loại bỏ các tạp chất và điều chỉnh độ nồng độ phù hợp với yêu cầu sử dụng cụ thể.
Quy trình Ostwald không chỉ hiệu quả trong sản xuất axit nitric mà còn giúp tối ưu hóa việc sử dụng nguyên liệu lẫn năng lượng.
Trong công nghiệp, axit nitric được sản xuất chủ yếu thông qua quy trình Ostwald, bao gồm các bước sau:
- Oxy hóa Ammonia (NH₃): Ammonia được oxy hóa thành nitric oxide (NO) bằng cách sử dụng xúc tác bạch kim ở nhiệt độ cao.
- Oxy hóa Nitric Oxide: Nitric oxide tiếp tục được oxy hóa thành nitrogen dioxide (NO₂).
- Hấp thụ NO₂: NO₂ được hòa tan trong nước, tạo thành axit nitric và giải phóng một phần NO, khí này có thể được tái sử dụng trong quá trình.
Quy trình này cho phép sản xuất axit nitric với hiệu suất cao và được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp hóa chất.

Ứng Dụng Của Axit Nitric

HNO3 là chất gì? Đây là một axit vô cùng quan trọng với nhiều ứng dụng, bao gồm:
- Sản Xuất Phân Bón
- Axit nitric là nguyên liệu chính để sản xuất ammonium nitrate, thành phần chủ yếu trong nhiều loại phân bón.
- Tinh Chế Kim Loại
- Nitric acid được dùng để khắc và làm sạch bề mặt kim loại như vàng, bạc, thông qua quá trình hòa tan và tách kim loại khỏi quặng.
- Sản Xuất Thuốc Nổ
- Axit nitric kết hợp với glycerin tạo thành nitroglycerin, một thành phần quan trọng trong chất nổ.
- Công Nghiệp Dược Phẩm và Hóa Chất
- HNO3 tham gia vào quá trình tổng hợp nhiều hợp chất hóa học quan trọng.
- Xử Lý Nước Thải và Làm Sạch Công Nghiệp
- Axit nitric giúp loại bỏ các tạp chất hữu cơ, ứng dụng phổ biến trong xử lý nước.
- Sản xuất Hợp chất Nitrate:
- Được sử dụng để sản xuất các hợp chất nitrate khác như potassium nitrate và calcium nitrate, có ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.
Xem thêm nhiều ứng dụng HNO3

Lưu Ý An Toàn Khi Sử Dụng Axit Nitric
Do tính chất ăn mòn và oxy hóa mạnh, việc xử lý và sử dụng axit nitric cần tuân thủ các biện pháp an toàn nghiêm ngặt:
- Trang Bị Bảo Hộ: Luôn sử dụng găng tay, kính bảo hộ và quần áo chống hóa chất khi làm việc với HNO₃.
- Lưu Trữ: Bảo quản axit nitric trong các bình chứa làm từ vật liệu chống ăn mòn, đặt ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh xa các chất dễ cháy.
- Xử Lý Sự Cố: Trong trường hợp tiếp xúc với da hoặc mắt, cần rửa ngay lập tức bằng nước sạch và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế.
Việc tuân thủ các biện pháp an toàn này giúp đảm bảo an toàn cho người sử dụng và môi trường xung quanh.
Kết Luận
HNO3 là axit mạnh hay yếu? Theo tính chất hóa học, HNO3 là axit mạnh, có khả năng ăn mòn kim loại và phân hủy các hợp chất hữu cơ. Nhờ những tính chất này, nó đóng vai trò quan trọng trong công nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Ngoài ra, hno3 công thức cấu tạo bao gồm nguyên tử nitơ liên kết với ba nguyên tử oxy, với một nhóm hydroxyl (-OH). Đây cũng chính là công thức cấu tạo của HNO3, giúp xác định các phản ứng hóa học của axit này. Trong điều kiện bảo quản lâu dài, HNO3 chuyển sang màu vàng là do sự phân hủy dần của hợp chất, tạo thành NO₂. Điều này đặc biệt quan trọng khi sử dụng nitric acid trong phòng thí nghiệm hoặc sản xuất công nghiệp.
Vậy nitric acid là gì? Đây là một chất lỏng không màu, có công thức hóa học nitric acid công thức cấu tạo là HNO₃, được ứng dụng trong sản xuất phân bón, chất nổ và hóa chất công nghiệp. Tại Hóa Chất Lộc Thiên, chúng tôi cung cấp axit nitric chất lượng cao, phù hợp với nhu cầu sản xuất và nghiên cứu. Nếu quý khách cần tư vấn hoặc mua HNO3, vui lòng liên hệ 0979 89 1929 để được hỗ trợ.

Và tại Hóa Chất Lộc Thiên, chúng tôi luôn kinh doanh những mặt hàng đảm bảo tiêu chuẩn cũng như giá cả phải chăng. Nếu quý khách có nhu cầu mua HNO3, mua axit HCL hay mua axit H2SO4 bạn muốn mua axit liên quan, hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline: 0979 89 1929 để được tư vấn chi tiết.
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN LỘC THIÊN
- Địa chỉ: 452/6B Tỉnh Lộ 10, P. Bình Trị Đông, Q. Bình Tân, TP.HCM
- Điện thoại: 028 6269 5669 - 028 6269 5662
- Website: hoachatlocthien.com
- Fax : 028 6269 5662 - HotLine: 0979 89 19 29
Chi nhánh và kho hàng
- Kho 1: Ấp Phước Hưng, X. Mỹ Xuân, H. Tân Thành, T. Bà Rịa - Vũng Tàu
- Kho 2: Phước Thái, X. Phước Bình, H. Long Thành, T. Đồng Nai
- Kho 3: KCN Tân Đông Hiệp B, Dĩ An, Bình Dương .
- Kho 4: KCN Hòa Khánh , Đà Nẵng
- Kho 5: KCN Ô Mô, Phường Phước Thới, Quận Ô Môn, Tp.Cần Thơ
- Kho 6: KCN Đại Đồng - Hoàn Sơn, X. Tri Phương, Tiên Du, Bắc Ninh
Axit nitric có thể được sử dụng trong chế tạo vi mạch và linh kiện điện tử không?
Có, axit nitric được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp điện tử để tẩy sạch bề mặt kim loại và loại bỏ các tạp chất trên silicon wafer trong quá trình chế tạo vi mạch. Nó thường được dùng trong hỗn hợp Aqua Regia (HNO₃ + HCl) để hòa tan kim loại quý như vàng và bạch kim, giúp tái chế và tinh chế các vật liệu này từ bo mạch điện tử cũ.
Axit nitric có ảnh hưởng gì đến môi trường nếu không được xử lý đúng cách?
Axit nitric là một hóa chất gây hại cho môi trường nếu không được xử lý đúng cách. Khi thải ra ngoài không khí, nó có thể tạo ra mưa axit bằng cách phản ứng với các oxit nitơ (NOx) và hơi nước, ảnh hưởng đến hệ sinh thái và làm suy giảm độ pH của đất và nước. Ngoài ra, HNO₃ khi đổ trực tiếp vào nguồn nước có thể làm tăng độ axit, ảnh hưởng đến đời sống thủy sinh. Do đó, các ngành công nghiệp sử dụng axit nitric cần có hệ thống xử lý nước thải để trung hòa axit trước khi xả thải.
Có phương pháp nào để trung hòa axit nitric khi xảy ra sự cố tràn hóa chất không?
Khi xảy ra sự cố tràn axit nitric, phương pháp xử lý an toàn là trung hòa axit bằng bazơ yếu như natri bicarbonate (NaHCO₃) hoặc canxi hydroxit (Ca(OH)₂). Trước khi xử lý, cần đeo đồ bảo hộ để tránh tiếp xúc trực tiếp với axit. Khi trung hòa, nên rắc từ từ chất trung hòa vào vết tràn thay vì đổ trực tiếp, vì phản ứng có thể tỏa nhiệt mạnh và tạo bọt khí. Sau khi trung hòa, dung dịch có thể được thu gom và xử lý theo đúng quy trình xử lý chất thải nguy hại.
Axit nitric có thể phản ứng với những chất nào để tạo ra hỗn hợp nguy hiểm?
Axit nitric là một chất oxy hóa mạnh, có thể phản ứng với nhiều hợp chất khác để tạo ra hỗn hợp nguy hiểm. Một số phản ứng nguy hiểm bao gồm:
+ Với kim loại (Cu, Fe, Zn, Al, Ag): Tạo ra khí NO₂ độc hại, có thể gây tổn thương phổi khi hít phải.
+ Với amoniac (NH₃): Có thể tạo thành ammonium nitrate (NH₄NO₃) – một hợp chất dễ nổ nếu nồng độ cao.
+ Với hợp chất hữu cơ như rượu hoặc acetone: Có thể gây cháy hoặc nổ do phản ứng oxy hóa mạnh.
+ Với bazơ mạnh như NaOH hoặc KOH: Tạo ra phản ứng nhiệt mạnh, có thể gây bắn axit ra ngoài nguy hiểm.
Vì vậy, khi sử dụng axit nitric trong công nghiệp hay phòng thí nghiệm, cần tránh trộn lẫn với các chất trên để đảm bảo an toàn.
Tại sao axit nitric lại quan trọng trong ngành hàng không vũ trụ?
Axit nitric có vai trò quan trọng trong ngành hàng không vũ trụ, đặc biệt là trong việc chế tạo nhiên liệu tên lửa. HNO₃ dạng axit nitric đỏ bốc khói (RFNA – Red Fuming Nitric Acid) được sử dụng như một chất oxy hóa trong nhiên liệu lỏng của tên lửa. Khi kết hợp với các nhiên liệu hydrazine (N₂H₄) hoặc unsymmetrical dimethylhydrazine (UDMH), hỗn hợp này có thể tự bốc cháy mà không cần nguồn đánh lửa bên ngoài.
Ứng dụng này giúp các động cơ tên lửa hoạt động hiệu quả trong điều kiện không gian, nơi oxy không có sẵn để hỗ trợ quá trình đốt cháy như trên Trái Đất.